Intretekstualność "Kuchennych rewolucji"

Według Johna Fiske, brytyjskiego medioznawcy i autora książki "Television Culture", każdy tekst istnieje w relacji z innymi dziełami, przy czym jego odbiorca nie musi być tego świadomy. Zjawisko zależności i połączeń pomiędzy tekstami zwane jest intertekstualnością. Fiske wyróżnia dwa jej typy:

HORYZONTALNA występuje pomiędzy tekstami, które są do siebie podobne, połączone ze względu na:

->gatunek

->bohatera

->treść

WERTYKALNA występuje między głównym tekstem (np. program telewizyjny) a tekstami innego typu, które do niego nawiązują. 

Jak twierdzi Fiske, analiza intertektualności pozwala zaobserwować, co dana grupa odbiorców jest w stanie wyczytać z danego tekstu i jaki wpływ dany tekst wywiera na odbiorców. Sprawdźmy więc, jak to jest w przypadku "Kuchennych rewolucji" stacji TVN i co z tego wynika. 

"Kuchenne rewolucje" to polska wersja brytyjskiego "Kitchen nightmares".stacji FOX. Program cieszy się dużą popularnością, jego dziesiąty już sezon emitowany jest w czwartki o godzinie 21:30, po innym kulinarnym programie -  "Ugotowanych".  Powtórkę programu możemy obejrzeć w sobotę o godzinie 18 lub na platformie TVN player. 

INTERTEKSTUALNOŚĆ HORYZONTALNA "KUCHENNYCH REWOLUCJI"

W swojej książce "Television Culture" John Fiske pisze, że gatunek jest najszerzej dyskutowaną i najbardziej wpływową formą intertekstualności. Telewizja jednak jest wysoko "generatywnym" medium i w obrębie programów telewizyjnych trudno znaleźć te czyste gatunkowo. Dzieje się tak, ponieważ gatunki telewizyjne nie powinny być rozumiane jako zbiór sztywnych, niezmiennych reguł, a raczej jako system złożony z celów, oczekiwań i konwencji. System ten tworzy trójkąt zależności producent - tekst - widownia. 

"Kuchenne rewolucje" są więc hybrydą konwencji reality-show, programu kulinarnego i podróżniczego, ponieważ tego wymaga rynek telewizyjny: oczekiwania odbiorców zawierają się właśnie w tych rodzajach programów. Dalej prześledzimy strukturalną budowę programu "Kuchenne rewolucje" w odniesieniu do tego trójkąta zależności. 

Struktura przykładowego odcinka:

konwencje: reality-show program kulinarny program podróżniczy 

  

Zapowiedź odcinka

Czołówka, motyw muzyczny

dzień I - przedstawienie restauracji i bohaterów

Przedstawienie miasta

Przedstawienie właścicieli

Przedstawienie problemów

Zapowiedź przybycia Magdy Gessler

Stały motyw: przedstawienie postaci/autorytetu Magdy Gessler

Przybycie Magdy Gessler

Złożenie zamówienia

Krytyka dań 

przerwa reklamowa 

poznawanie restauracji

wypowiedzi do kamery pracowników i właścicieli 

rozmowy z załogą restauracji

dzień II - wykrywanie problemów

powrót Magdy Gessler

opinie na temat wystroju, czystości 

opinie na temat kuchni 

znajdywanie problemów w pracownikach 

dzień III - rozwiązywanie problemów

wprowadzanie zmian w dekoracjach

zadanie dla załogi poza restauracją 

wspólne gotowanie w kuchni z Magdą Gessler - porady i wskazówki 

dzień IV

wprowadzenie zmiany w nazwie

wystąpienie problemu 

gotowanie kolacji

kolejne komplikacje 

przerwa reklamowa 

promocja w mieście - zaproszenie gości

przygotowywanie kolacji

porównanie przed/po zmianach Magdy Gessler

kolacja/komentarze gości

powrót Magdy Gessler:

ocena kuchni/rozmowa z właścicielem

rekomendacja lub jej brak 

napisy końcowe (motyw muzyczny)  

Konwencją programu nazywamy strukturalne elementy gatunku dzielone pomiędzy producentami a odbiorcami (widzami). 

Cele producenta

Jak twierdzi Fiske, właściwy miks gatunków pozwala utrzymać oglądalność na maksymalnie wysokim poziomie oraz zapewnić właściwą grupę docelową reklamodawcom. W przypadku "Kuchennych rewolucji" lokowanym produktem są przyprawy firmy Prymat, która najpewniej trafia na właściwych odbiorców w postaci widzów "Kuchennych rewolucji". Oglądalność utrzymywana jest za pomocą łączenia elementów reality show  (wybuchowe zachowania prowadzącej, przekleństwa, kompromitowanie i ośmieszanie uczestników, zabawne chodź niewybredne wypowiedzi), elementów programu podróżniczego (odwiedzanie nowych miejsc, w każdym odcinku poznajemy kawałek historii, specyfiki  innego miasta) z programem kulinarnym (porady udzielane przez Magdę Gessler pracownikom restauracji), gdyż to rozbudza ciekawość widzów i zatrzymuje przed ekranem telewizora. 

Oczekiwania widza

Widz przede wszystkim chce rozrywki, co oczywiście jest zrozumiałe. Nie znosi nudy i liczy na ciągle to nowe, interesujące bodźce. Lubi widzieć, jak starania  (w tym przypadku pracowników restauracji) przynoszą  dobre efekty, a lenistwo i upór zostają ukarane. To wszystko dostaje w "Kuchennych rewolucjach" - jego konsumenckie potrzeby zostają zaspokojone. 

Jeśli chodzi o gatunek i treść programu kulinarnego, "Kuchenne rewolucje" mają wielu konkurentów. Na samej stacji TVN zobaczymy "Ugotowanych" i "Masterchefa". We wszystkich tych programach uczestnicy są niezwiązani z telewizją, a często także i z gastronomią. Co dość zaskakujące, oglądając te programy, głównymi celami widzów jest niekoniecznie pogłębienie swojej wiedzy kulinarnej i poznanie tajników przygotowywania potraw, a raczej obserwacja samych zmagań uczestników. Oczywiście pewna dawka kulinarnej jest możliwa do zdobycia, ale nie jest ona priorytetem zarówno dla widzów, jak i dla twórców programu. Zainteresowane osoby mogą znaleźć przepisy na stronach internetowych, ale w programach emitowanych na antenie nacisk kładziony jest właśnie na elementy konwencji reality-show. To emocje bohaterów są dla widza interesujące, to ich osobiste problemy, ich pot i łzy trzymają nas przed ekranami telewizorów. 

Postać Magdy Gessler jako bohatera jest także elementem doskonale łączącym konwencję programu kulinarnego i reality-show.  Na oficjalnej stronie programu, w zakładce "o prowadzącej"  możemy przeczytać tego kwintesencje: "restauracji potrzebna jest natychmiastowa pomoc. Wtedy pojawia się ONA. Symbol sukcesu w tej branży – Magda Gessler." Gessler jest oczywistym autorytetem kulinarnym, ale co niemniej ważne, potrafi doskonale odnaleźć się w konwencji reality-show i wydobyć wszystkie jej najciekawsze dla widzów elementy poprzez swoje szokujące zachowanie, zabawne, ale dosadne wypowiedzi ("to wygląda jak kompost", to wygląda jak rzygi"), przekleństwa a nawet ośmieszanie i kompromitację uczestników. Magda Gessler nie jest oczywiście tylko tą złą czarownicą, która krzyczy i rzuca talerzami. Często pomaga właścicielom rozwiązać ich prywatne problemy, dodaje sił i podnosi poczucie własnej wartości - pełni funkcję terapeuty, a przynajmniej tak jest ukazana. 

Magda Gessler prowadząc "Kuchenne rewolucje" i jednocześnie występując w "MasterChefie" dowodzi intertekstualności tych dwóch tekstów będąc bohaterem - tą samą postacią, która w kategoriach wyznaczających intertekstualność horyzontalną jest łącznikiem w przestrzeni między tymi programami. 

"Kuchenne rewolucje" zawierają w sobie elementy programu podróżniczego, ponieważ każdy odcinek przedstawia zmagania restauracji z różnych miast. Często przybliżona jest kultura, zwyczaje i lokalne walory danego miejsca. Nie są  to oczywiście dominujące elementy programu, a jedynie delikatne urozmaicenie, które w porównaniu do programów podróżniczych Roberta Makłowicza wypada dość słabo. Oczywiście te dwa programy mają z góry inne założenie i cele do spełnienia: u Makłowicza najważniejsze jest gotowanie lokalnych potraw, u Magdy Gessler chodzi o proces przemiany restauracji.  O proces kulinarny w największym stopniu chodzi także u takich telewizyjnych kucharzy jak Pascal Brodnicki, Karol Okrasa czy, zagraniczna gwiazda, Nigella Lawson.

Podobny format do "Kuchennych rewoucji" mają "Hotelowe rewolucje" na kanale Travel Channel, gdzie, jak można sie domyślić prowadzący Anthony Machiorri (Magda Gessler hotelarstwa) przywraca do porządku hotele. W tym przypadku wiecej jest jednak elementów programu podróżniczego, na co wskazuje sam profil kanału Travel Channel.

INTERTEKSTUALNOŚĆ WERTYKALNA "KUCHENNYCH REWOLUCJI"

II STOPNIA

Do działań producenckich zmierzających do promowania programu zaliczyć możemy aktywne prowadzenie i aktualizowanie oficjalnej strony programu oraz strony programu na facebooku. Każdy odcinek programu możemy także obejrzeć na TVN player, gdzie dostępne są również filmowe materiały dodatkowe. "Kuchenne rewolucje" nie mają jednak, w przeciwieństwie do np. "Hotelowych rewolucji", swojego oficjalnego Twittera, ponieważ nie jest on w Polsce szczególnie popularny. 

Promocją programu jest także promowanie samej prowadzącej program. Zapraszana jest do programów  talk-show Kuby Wojewódzkiego i Piotra Najsztuba, a także Dzień Dobry TVN. Gessler prowadzi również swoją stronę na Facebooku, gdzie umieszcza selfie i prywatne zdjęcia z odwiedzanych restauracji na całym świecie.  Jej felietony kulinarne ukazują się w Newsweeku, wydaje również związane ze swoja branżą książki:  „Kuchnia moja pasja”, „Kocham gotować – Magdy Gessler przepis na życie". 

Jak można łatwo zauważyć, promocja programu odbywa się w ramach stacji TVN i programów do niej należących,  chodzi najpewniej o zależności finansowe i działalność na korzyć stacji. 

III STOPNIA

Widzom umożliwione zostało wstawianie komentarzy pod każdym odcinkiem programu na TVN player, jednak znacznie większym zainteresowaniem cieszą się plotki na portalu pudelek.pl, których Magda Gessler jest częstym obiektem.  Podczas emisji programu internauci dostrzegli np. popularny środek przeciwlękowy i donieśli o tym na łamach portalu. O Magdzie Gessler piszą także tabloidy wydawane w tradycyjnej formie, np. "Party" czy "Show". Program daje więc świetną pożywkę prasie bulwarowej. 

Program Magdy Gessler zainspirował także vloga "Śledzę Magdę Gessler", którego to twórca odwiedza porewolucyjne restauracje i sam ocenia, czy przemiana była udana, czy nie. 

O "Rewolucjach" piszą również gazety odwiedzanych miast, wizyta restauratorki jest także komentowana w lokalnych radiach. Ta działalność zapewne ma również wpływ na popularność programu, ale w tym przypadku raczej chodzi o interesy właścicieli owych restauracji. 

Jak widać, "Kuchenne rewolucje", popularny program telewizyjny, nie istnieje w próżni a wielość nawiązań odnajdziemy zarówno na poziomie horyzontalnym, jak i wertykalnym. Siatka tych zależności nie jest jednak skończonym systemem, ale ciągle tworzą się nowe nawiązania, przystosowujące się do ciągle ewoluującego świata mediów.